Ακολουθήστε τις πινακίδες που γράφουν «Προβιομηχανικό Ελαιοτριβείο Γαβαλοχωρίου» και θα βρεθείτε σε ένα υπέροχα ανακαινισμένο ελαιοτριβείο του 17ου αιώνα. Ο χώρος δεν κλείνει ποτέ και δεν υπάρχει χρέωση εισόδου, ενώ θα βρείτε αναλυτικές πληροφορίες τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά. Εδώ, θα δείτε να απλώνεται μπροστά στα μάτια σας όλη η ιστορία της επεξεργασίας της ελιάς, που αντιπροσωπεύεται από τρεις τύπους ελαιοτριβείων—το παλαιότερο, με μια μόνο μυλόπετρα, ένα πιο σύγχρονο, με τέσσερις μυλόπετρες και το πιο πρόσφατο, που είναι μεταλλικό και χρονολογείται από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα.
Η περίοδος συγκομιδής της ελιάς διαρκεί, από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τον Ιανουάριο. Μέχρι το 1960 περίπου, η συλλογή των καρπών γινόταν με τον παραδοσιακό τρόπο, με ολόκληρες οικογένειες να εργάζονται για τη συγκομιδή τους. Κάθε πρωί, έβλεπαν ανθρώπους να κατευθύνονται στα χωράφια τους για να μαζέψουν τις ελιές τους, κουβαλώντας με τα ζώα τους τα ξύλα, τους μουσαμάδες και ό,τι ήταν απαραίτητο για τη δουλειά της ημέρας. Αν είχαν μικρά παιδιά, θα τα έπαιρναν μαζί τους, βάζοντάς τα να καθίσουν στις πλάτες των ζώων, ανάμεσα στους μουσαμάδες και τα άλλα εργαλεία. Έπειτα, αναποδογύριζαν τις σέλες των ζώων, φτιάχνοντας αυτοσχέδιες κούνιες, στις οποίες ακουμπούσαν τα παιδιά, όση ώρα εκείνοι δούλευαν.
Οι χωρικοί, χρησιμοποιούσαν ειδικά κατασκευασμένα ραβδιά από ξύλο δάφνης, προκειμένου να χτυπήσουν τα κλαδιά του δέντρου και να κάνουν τις ελιές να πέσουν πάνω σε ένα μικρό μουσαμά που είχε στρωθεί γύρω από αυτό. Στη συνέχεια, οι ελιές μαζεύονταν σε σακιά. Έπειτα, οι ελιές χωρίζονταν από τα φύλλα: Μια γυναίκα κρατούσε ένα καλάθι με ελιές στο ύψος των ώμων, ρίχνοντάς τις πάνω σε έναν μουσαμά που βρισκόταν στο έδαφος. Αν φυσούσε ο άνεμος, τότε θα έδιωχνε τα φύλλα. Αν δεν είχε αέρα, οι γυναίκες χώριζαν τον καρπό από τα φύλλα με τα ίδια τους τα χέρια. Στο τέλος της ημέρας, τα σακιά με τις καθαρές ελιές φορτώνονταν στα γαϊδούρια και τα άλλα ζώα, και μεταφέρονταν πίσω στο χωριό.
Παλιότερα, οι φτωχές γυναίκες ζητούσαν άδεια από τους ιδιοκτήτες των χωραφιών, προκειμένου να μαζέψουν όσες ελιές είχαν πέσει στο χώμα λόγω του δάκου ή επειδή τις είχε παρασύρει ο άνεμος έξω από το μουσαμά, κατά το χτύπημα των κλαδιών του δέντρου. Η συμφωνία ήταν «ένα για κάθε τρία», δηλαδή για κάθε τρία καλάθια που μάζευαν οι γυναίκες, ο ιδιοκτήτης κρατούσε τα δύο και οι γυναίκες έπαιρναν το ένα. Αυτή η διαδικασία εξασφάλιζε ότι το έδαφος θα καθάριζε εντελώς από τις ελιές, ολοκληρώνοντας τη συλλογή των καρπών.
Αφού μάζευαν τις ελιές, τις έφερναν σε ελαιοτριβεία, όπως αυτό. Τα ελαιοτριβεία δούλευαν μέσα στη νύχτα, για να επεξεργαστούν τις ελιές από τη συγκομιδή της ημέρας. Η παραγωγή του λαδιού ξεκινούσε με το πλύσιμο των ελιών, για να απομακρυνθούν οι βρωμιές και οτιδήποτε άλλο ανεπιθύμητο. Στη συνέχεια, μια μεγάλη, κυλινδρική μυλόπετρα τοποθετημένη επάνω σε μία άλλη μυλόπετρα, χρησιμοποιούταν για το άλεσμα των καρπών (μαζί με τα κουκούτσια) σε πολτό. Την επάνω μυλόπετρα τη γύριζαν βόδια, μουλάρια, γαϊδούρια, άλογα ή ακόμη και άντρες, τραβώντας ένα ξύλινο δοκάρι, που ήταν κολλημένο πάνω στην πέτρα. Ο πολτός συλλεγόταν και τοποθετούταν μέσα σε εύκαμπτα, υφαντά σακιά από παχύ ινώδες υλικό, όπως φύλλα φοίνικα, ιτιάς ή κάνναβης. Αυτά τα σακιά στοιβάζονταν το ένα πάνω στο άλλο στην κάτω πλευρά της πρέσας. Στη συνέχεια, ασκούταν πίεση από μία πέτρα για να απελευθερωθεί το λάδι από τον πολτό. Το εξαγόμενο υγρό αποτελούταν τόσο από λάδι όσο και από νερό. Το υγρό χυνόταν σε μια μεγάλη σκάφη, ώστε το λάδι να μπορεί σταδιακά να ανέβει στην επιφάνεια. Στη συνέχεια, το νερό στραγγιζόταν και το ελαιόλαδο αποθηκευόταν σε μεγάλα βάζα, για ένα μήνα περίπου, πριν την κατανάλωσή του.
Στο Γαβαλοχώρι υπήρχαν περίπου 12 ελαιοτριβεία —κάθε γειτονιά είχε ένα ή περισσότερα. Ένα από αυτά, βρίσκεται δίπλα στο σημερινό Λαογραφικό Μουσείο και οι ντόπιοι σχεδιάζουν να το αναπαλαιώσουν. Το 1962, χτίστηκε στο Γαβαλοχώρι ένα συνεταιριστικό ελαιοτριβείο. Τα μέλη του συνεταιρισμού κατείχαν μερίδιο του ελαιοτριβείου, ανάλογα με το ύψος των εισφορών τους. Μπορείτε ακόμα να δείτε το κτίριο, που στέγαζε αυτό το ελαιοτριβείο, στα αριστερά σας, καθώς περπατάτε στον δρόμο, που οδηγεί από την εκκλησία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, προς το παλιό σχολείο. Ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας κατέστησε ξεπερασμένο αυτό το ελαιοτριβείο, αφού τα νεότερα ελαιοτριβεία, που χτίστηκαν σε άλλα χωριά, διέθεταν πλέον καλύτερα μηχανήματα και πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το ελαιοτριβείο του Γαβαλοχωρίου να κλείσει, ενώ ακόμη και σήμερα δεν λειτουργούν ελαιοτριβεία στο χωριό.
Ακολουθήστε τις πινακίδες που γράφουν «Προβιομηχανικό Ελαιοτριβείο Γαβαλοχωρίου» και θα βρεθείτε σε ένα υπέροχα ανακαινισμένο ελαιοτριβείο του 17ου αιώνα. Ο χώρος δεν κλείνει ποτέ και δεν υπάρχει χρέωση εισόδου, ενώ θα βρείτε αναλυτικές πληροφορίες τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά. Εδώ, θα δείτε να απλώνεται μπροστά στα μάτια σας όλη η ιστορία της επεξεργασίας της ελιάς, που αντιπροσωπεύεται από τρεις τύπους ελαιοτριβείων—το παλαιότερο, με μια μόνο μυλόπετρα, ένα πιο σύγχρονο, με τέσσερις μυλόπετρες και το πιο πρόσφατο, που είναι μεταλλικό και χρονολογείται από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα.
Η περίοδος συγκομιδής της ελιάς διαρκεί, από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τον Ιανουάριο. Μέχρι το 1960 περίπου, η συλλογή των καρπών γινόταν με τον παραδοσιακό τρόπο, με ολόκληρες οικογένειες να εργάζονται για τη συγκομιδή τους. Κάθε πρωί, έβλεπαν ανθρώπους να κατευθύνονται στα χωράφια τους για να μαζέψουν τις ελιές τους, κουβαλώντας με τα ζώα τους τα ξύλα, τους μουσαμάδες και ό,τι ήταν απαραίτητο για τη δουλειά της ημέρας. Αν είχαν μικρά παιδιά, θα τα έπαιρναν μαζί τους, βάζοντάς τα να καθίσουν στις πλάτες των ζώων, ανάμεσα στους μουσαμάδες και τα άλλα εργαλεία. Έπειτα, αναποδογύριζαν τις σέλες των ζώων, φτιάχνοντας αυτοσχέδιες κούνιες, στις οποίες ακουμπούσαν τα παιδιά, όση ώρα εκείνοι δούλευαν.
Οι χωρικοί, χρησιμοποιούσαν ειδικά κατασκευασμένα ραβδιά από ξύλο δάφνης, προκειμένου να χτυπήσουν τα κλαδιά του δέντρου και να κάνουν τις ελιές να πέσουν πάνω σε ένα μικρό μουσαμά που είχε στρωθεί γύρω από αυτό. Στη συνέχεια, οι ελιές μαζεύονταν σε σακιά. Έπειτα, οι ελιές χωρίζονταν από τα φύλλα: Μια γυναίκα κρατούσε ένα καλάθι με ελιές στο ύψος των ώμων, ρίχνοντάς τις πάνω σε έναν μουσαμά που βρισκόταν στο έδαφος. Αν φυσούσε ο άνεμος, τότε θα έδιωχνε τα φύλλα. Αν δεν είχε αέρα, οι γυναίκες χώριζαν τον καρπό από τα φύλλα με τα ίδια τους τα χέρια. Στο τέλος της ημέρας, τα σακιά με τις καθαρές ελιές φορτώνονταν στα γαϊδούρια και τα άλλα ζώα, και μεταφέρονταν πίσω στο χωριό.
Παλιότερα, οι φτωχές γυναίκες ζητούσαν άδεια από τους ιδιοκτήτες των χωραφιών, προκειμένου να μαζέψουν όσες ελιές είχαν πέσει στο χώμα λόγω του δάκου ή επειδή τις είχε παρασύρει ο άνεμος έξω από το μουσαμά, κατά το χτύπημα των κλαδιών του δέντρου. Η συμφωνία ήταν «ένα για κάθε τρία», δηλαδή για κάθε τρία καλάθια που μάζευαν οι γυναίκες, ο ιδιοκτήτης κρατούσε τα δύο και οι γυναίκες έπαιρναν το ένα. Αυτή η διαδικασία εξασφάλιζε ότι το έδαφος θα καθάριζε εντελώς από τις ελιές, ολοκληρώνοντας τη συλλογή των καρπών.
Αφού μάζευαν τις ελιές, τις έφερναν σε ελαιοτριβεία, όπως αυτό. Τα ελαιοτριβεία δούλευαν μέσα στη νύχτα, για να επεξεργαστούν τις ελιές από τη συγκομιδή της ημέρας. Η παραγωγή του λαδιού ξεκινούσε με το πλύσιμο των ελιών, για να απομακρυνθούν οι βρωμιές και οτιδήποτε άλλο ανεπιθύμητο. Στη συνέχεια, μια μεγάλη, κυλινδρική μυλόπετρα τοποθετημένη επάνω σε μία άλλη μυλόπετρα, χρησιμοποιούταν για το άλεσμα των καρπών (μαζί με τα κουκούτσια) σε πολτό. Την επάνω μυλόπετρα τη γύριζαν βόδια, μουλάρια, γαϊδούρια, άλογα ή ακόμη και άντρες, τραβώντας ένα ξύλινο δοκάρι, που ήταν κολλημένο πάνω στην πέτρα. Ο πολτός συλλεγόταν και τοποθετούταν μέσα σε εύκαμπτα, υφαντά σακιά από παχύ ινώδες υλικό, όπως φύλλα φοίνικα, ιτιάς ή κάνναβης. Αυτά τα σακιά στοιβάζονταν το ένα πάνω στο άλλο στην κάτω πλευρά της πρέσας. Στη συνέχεια, ασκούταν πίεση από μία πέτρα για να απελευθερωθεί το λάδι από τον πολτό. Το εξαγόμενο υγρό αποτελούταν τόσο από λάδι όσο και από νερό. Το υγρό χυνόταν σε μια μεγάλη σκάφη, ώστε το λάδι να μπορεί σταδιακά να ανέβει στην επιφάνεια. Στη συνέχεια, το νερό στραγγιζόταν και το ελαιόλαδο αποθηκευόταν σε μεγάλα βάζα, για ένα μήνα περίπου, πριν την κατανάλωσή του.
Στο Γαβαλοχώρι υπήρχαν περίπου 12 ελαιοτριβεία —κάθε γειτονιά είχε ένα ή περισσότερα. Ένα από αυτά, βρίσκεται δίπλα στο σημερινό Λαογραφικό Μουσείο και οι ντόπιοι σχεδιάζουν να το αναπαλαιώσουν. Το 1962, χτίστηκε στο Γαβαλοχώρι ένα συνεταιριστικό ελαιοτριβείο. Τα μέλη του συνεταιρισμού κατείχαν μερίδιο του ελαιοτριβείου, ανάλογα με το ύψος των εισφορών τους. Μπορείτε ακόμα να δείτε το κτίριο, που στέγαζε αυτό το ελαιοτριβείο, στα αριστερά σας, καθώς περπατάτε στον δρόμο, που οδηγεί από την εκκλησία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, προς το παλιό σχολείο. Ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας κατέστησε ξεπερασμένο αυτό το ελαιοτριβείο, αφού τα νεότερα ελαιοτριβεία, που χτίστηκαν σε άλλα χωριά, διέθεταν πλέον καλύτερα μηχανήματα και πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το ελαιοτριβείο του Γαβαλοχωρίου να κλείσει, ενώ ακόμη και σήμερα δεν λειτουργούν ελαιοτριβεία στο χωριό.
Όνομα cookie | Ενεργός |
---|