Αν είστε λάτρεις του καλού φαγητού, τότε η Κρήτη είναι ο ιδανικός προορισμός για εσάς. Η κουζίνα του νησιού χρησιμοποιεί, ως επί το πλείστον, φρέσκα τοπικά υλικά, βότανα, μπαχαρικά και εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο. Επίσης, αν είστε χορτοφάγος ή βίγκαν, τότε θα εκπλαγείτε ευχάριστα με την ποικιλία των πιάτων που μπορείτε να απολαύσετε. Αυτή η ενότητα, έχει σχεδιαστεί για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε καλύτερα την παραδοσιακή κρητική κουζίνα και τα πιο εμβληματικά πιάτα της.
Στην Κρήτη, υπάρχουν ορισμένα πολύ καλά εστιατόρια, στα οποία οι σεφ πειραματίζονται με παραδοσιακά πιάτα, προσπαθώντας να εξελίξουν την ελληνική κουζίνα. Επίσης, θα βρείτε διάφορα εστιατόρια, που σερβίρουν πιάτα από άλλες κουζίνες, όπως από την Ασία ή το Μεξικό. Ωστόσο, οι ταβέρνες είναι εκείνες που κατέχουν την μερίδα του λέοντος στον τομέα της εστίασης, σερβίροντας απλό, αλλά συνάμα εξαιρετικό ελληνικό φαγητό.
Τέλος, υπάρχουν και τα καφενεία, που σερβίρουν μεζέδες μαζί με το ποτό, αλλά όχι κύρια πιάτα. Παλαιότερα, το καφενείο ήταν μέρος συγκέντρωσης μόνο για άντρες (εξακολουθεί να συμβαίνει αυτό σε ορισμένα χωριά), ωστόσο πλέον δεν ισχύει αυτό.
Οι Έλληνες, τρώνε μεσημεριανό και δείπνο πολύ αργότερα από ότι οι Αμερικανοί ή οι Ευρωπαίοι. Το μεσημεριανό γεύμα συνήθως σερβίρεται στη 1:00 μ.μ. ή στις 2:00 μ.μ., ενώ το δείπνο ξεκινά συχνά στις 8:00 μ.μ. ή στις 9:00 μ.μ. Πάντως, μην ανησυχείτε, αν πεινάσετε στις 6:00 ή στις 7:00, πάντα θα βρείτε κάποιο εστιατόριο ή ταβέρνα να σας εξυπηρετήσει..
Το φιλοδώρημα, δεν ήταν πάντα συνηθισμένο στην Κρήτη, ωστόσο τα τελευταία χρόνια, αυτό έχει αλλάξει. Το φιλοδώρημα συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 5% και 10% επί του τελικού λογαριασμού.
Αυτή η ενότητα περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα πιάτα, που είναι πιθανό να συναντήσετε σε κάποιο μενού εστιατορίου, ενόσω βρίσκεστε στην Κρήτη.
Ο μπακλαβάς είναι ένα εξαιρετικό γλυκό του ταψιού, που φτιάχνεται από φύλλο ζύμης, βούτυρο και ψιλοκομμένους ξηρούς καρπούς (συνήθως καρύδια ή φιστίκια), ενώ στο τέλος περιχύνεται με σιρόπι.
Η παντζαροσαλάτα είναι μια υπέροχη σαλάτα από βραστά ή ψητά παντζάρια, που αναμειγνύονται με γιαούρτι, σκόρδο, ελαιόλαδο, ξύδι και καρύδια.
Το μπουρέκι είναι παραδοσιακό έδεσμα της κρητικής κουζίνας και φτιάχνεται από φύλλο ζύμης, που περιέχει στρώσεις από κολοκυθάκια, πατάτες, κρεμμύδια, τυρί μυζήθρα και φρέσκο δυόσμο.
Το μπριάμ είναι ένα πιάτο με ανάμεικτα καλοκαιρινά λαχανικά, που ψήνονται στο φούρνο. Συνήθως, περιέχει ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, κρεμμύδια, κολοκυθάκια, πατάτες, φρέσκα βότανα και μπόλικο ελαιόλαδο.
Ο ντάκος δεν είναι τίποτα άλλο από παξιμάδι, πάνω στο οποίο απλώνονται ψιλοκομμένες τομάτες, φρέσκο τυρί και ρίγανη, ενώ στο τέλος περιχύνεται με ελαιόλαδο.
Η φάβα είναι ένα ντιπ, που παρασκευάζεται από αποξηραμένους σπόρους οσπρίων. Βράζει για αρκετή ώρα μέχρι να μαλακώσει το όσπριο και κατόπιν πολτοποιείται και αναμιγνύεται με ψιλοκομμένο κρεμμύδι, ελαιόλαδο, χυμό λεμόνι και, μερικές φορές, διάφορα μυρωδικά.
Το μενού των περισσότερων εστιατορίων της ευρύτερης περιοχής του Γαβαλοχωρίου επικεντρώνεται κυρίως στο κρέας και λιγότερο στο ψάρι. Εντούτοις, μια καλή περιγραφή των πολλών ποικιλιών ψαριών, που είναι πιθανό να συναντήσετε στην Κρήτη, είναι διαθέσιμη εδώ.
Τα γεμιστά είναι ένα πιάτο που, όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, περιλαμβάνει οποιαδήποτε λαχανικά μπορούν να γεμιστούν και στη συνέχεια να ψηθούν στον φούρνο. Τις περισσότερες φορές, θα συναντήσετε γεμιστές τομάτες, πιπεριές και κολοκυθοανθούς, ενώ πιο σπάνια, κολοκύθια ή μελιτζάνες. Η γέμιση συνήθως περιέχει ρύζι, κρεμμύδια, φρέσκα βότανα, ελαιόλαδο και χυμό από φρέσκες τομάτες.
Οι γίγαντες είναι ένα πιάτο που παρασκευάζεται από μεγάλα λευκά φασόλια, τα οποία, αρχικά, βράζουν μέχρι να μαλακώσουν. Κατόπι, μαγειρεύονται στον φούρνο με σάλτσα ντομάτας, σκόρδο, φρέσκα βότανα, κρεμμύδι, καρότο, πιπεριές και ελαιόλαδο. Σερβίρονται ζεστά, αλλά τα απολαμβάνετε ακόμη καλύτερα σε θερμοκρασία δωματίου.
Θα την βρείτε σε κάθε μενού εστιατορίου ή ταβέρνας στην Κρήτη. Φτιάχνεται από φρέσκες ώριμες ντομάτες, ψιλοκομμένες πιπεριές, αγγούρια, κρεμμύδι και ελιές. Το πιάτο ολοκληρώνεται με ένα κομμάτι τυρί φέτα ή φρέσκια μυζήθρα, ένα γενναιόδωρο πασπάλισμα ρίγανης και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.
Ο γύρος είναι κρέας ψημένο και κομμένο σε λεπτές φέτες. Συνήθως, σερβίρεται τυλιγμένο μέσα σε πίτα, μαζί με ντομάτες, κρεμμύδια, τηγανιτές πατάτες και τζατζίκι. Ο γύρος συνήθως προέρχεται από χοιρινό κρέας ή κοτόπουλο.
Είναι ένα πιάτο που περιλαμβάνει άγρια ή καλλιεργήσιμα χόρτα, τα οποία βράζουν για λίγα λεπτά, ίσα να μαλακώσουν. Στην Κρήτη, υπάρχουν έως και 30 διαφορετικά είδη χόρτων, αλλά η ποικιλία που θα συναντήσετε πιο συχνά στις ταβέρνες είναι τα βλήτα και το σταμναγκάθι. Ιδανικά, τα χόρτα σερβίρονται ζεστά με χυμό λεμονιού και ελαιόλαδο.
Είναι ένα πιάτο που παρασκευάζεται από τηγανιτές μελιτζάνες, οι οποίες στη συνέχεια γεμίζονται με μία σύβραση από φρέσκια τομάτα, σκόρδο, κρεμμύδια και φρέσκα βότανα. Κατόπιν, πασπαλίζονται με φέτα ή άλλο φρέσκο τυρί και ψήνονται στον φούρνο.
Ο μουσακάς είναι ένα πιάτο που περιλαμβάνει εναλλάξ στρώσεις από τηγανιτές φέτες μελιτζάνας, πατάτας και ενίοτε κολοκυθιών, καθώς και σάλτσα κιμά. Στην επιφάνεια, απλώνεται μία λεπτή στρώση από σάλτσα μπεσαμέλ και τυρί τριμμένο. Το όλον ψήνεται στον φούρνο μέχρι να ροδίσει.
Το παστίτσιο έχει στρώσεις από σάλτσα κιμά και χοντρά μακαρόνια. Στην επιφάνεια, απλώνεται μία λεπτή στρώση από σάλτσα μπεσαμέλ και τυρί τριμμένο. Το όλον ψήνεται στον φούρνο μέχρι να ροδίσει.
Οι πιο συνηθισμένες πίτες που θα συναντήσετε στην Κρήτη, είναι η τυρόπιτα και η σπανακόπιτα. Ωστόσο, υπάρχουν ανεξάντλητοι συνδυασμοί από γέμιση σε πίτες, τους οποίους αξίζει να δοκιμάσετε.
Τα παξιμάδια μοιάζουν με κομμάτια σκληρού, μπαγιάτικου ψωμιού και μπορεί να τα βρείτε να πωλούνται σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Η ονομασία τους οφείλεται σε έναν Έλληνα κάτοικο της Ρώμης και συγγραφέα βιβλίων μαγειρικής, τον Πάξαμο, ο οποίος φέρεται να τελειοποίησε τον τρόπο παρασκευής τους. Πρακτικά, τα παξιμάδια προέρχονται από ψωμί που ψήνεται δύο φορές. Αρχικά, το ψωμί ζυμώνεται σε καρβέλι και ψήνεται. Κατόπιν, κόβεται σε φέτες και στη συνέχεια ψήνεται ξανά, σε χαμηλή θερμοκρασία για αρκετές ώρες, μέχρι να εξατμιστεί όλη η υγρασία και οι φέτες να σκληρύνουν. Πριν δοκιμάσετε να φάτε παξιμάδια, μπορείτε πρώτα να τα μαλακώσετε, βουτώντας τα για λίγο μέσα σε νερό ή ρίχνοντας από επάνω λίγο ελαιόλαδο. Τα παξιμάδια συνδυάζονται με τυριά, ελιές, αλλαντικά κλπ., ενώ μπορούν επίσης να καταναλωθούν ως συνοδευτικό σε γεύματα, αντικαθιστώντας το ψωμί. Επιπλέον, μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες και να πήξουν διάφορες σούπες.
Το σαγανάκι είναι τυρί, που συνήθως πανάρεται με σκέτο αλεύρι ή φρυγανιά, και στη συνέχεια τηγανίζεται. Το τυρί που χρησιμοποιείται είναι, συνήθως, φέτα και σερβίρεται ζεστό μαζί με λίγο χυμό λεμονιού.
Οι σφακιανές πίτες είναι τοπικό έδεσμα και προέρχονται από τα Σφακιά, που βρίσκονται στη νότια ακτή της Κρήτης. Μοιάζουν με κρέπες και είναι γεμιστές με μαλακή, κρεμώδη μυζήθρα. Ψήνονται στο τηγάνι και στη συνέχεια περιχύνονται με μέλι.
Είναι η απόλυτη έκδοση του γρήγορου ελληνικού φαγητού. Αποτελείται από κομμάτια κρέατος, που ψήνονται στα κάρβουνα, αφού περαστούν πρώτα σε ξύλινο καλαμάκι (σουβλάκι). Το κρέας είναι συνήθως χοιρινό, αλλά μπορεί, επίσης, να είναι κοτόπουλο, αρνί ή μοσχάρι.
Το στιφάδο είναι φαγητό κατσαρόλας. Συνήθως, περιλαμβάνει κομμάτια κρέατος, που μαγειρεύονται μαζί με φρέσκες τομάτες, κρεμμύδια, σκόρδο και διάφορα μπαχαρικά, όπως λόγου χάρη κανέλα. Το κρέας μπορεί να προέρχεται από μοσχάρι, χοιρινό ή ακόμα και κουνέλι.
Αυτό το πιάτο θα το συναντήσετε μόνο την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού. Οι κολοκυθοανθοί γεμίζονται με ένα μείγμα από ρύζι, ντομάτες, ελαιόλαδο, μαϊντανό, άνηθο ή δυόσμο και κρεμμύδι. Στην συνέχεια ψήνονται στον φούρνο ή στην κατσαρόλα.
Είναι ένα κρύο ντιπ, που περιέχει γιαούρτι, σκόρδο, αγγούρι, ελαιόλαδο και ξύδι. Αποτελεί το ιδανικό ορεκτικό μαζί με ψωμί, ενώ συνοδεύει άριστα πιάτα με κρέας, που έχει ψηθεί στα κάρβουνα.
Οι τυπικές εμπορικές μπύρες, που είναι πιθανό να βρείτε στην Ελλάδα και στην Κρήτη, είναι η Mythos, η Alpha και η Fix, οι οποίες είναι αρκετά καλές μπίρες. Ωστόσο, οι μικροζυθοποιίες αρχίζουν να ανθίζουν στην Κρήτη και, αν έχετε την ευκαιρία, θα είναι πολύ καλή ιδέα να δοκιμάσετε την μπύρα «Χάρμα», που φτιάχνεται από την «Κρητική Ζυθοποιία».
Πολλά είδη κρασιών παράγονται στην Κρήτη και μπορείτε να βρείτε κάθε λογής ποικιλίες και ετικέτες για να δοκιμάσετε. Το πιο ιδιαίτερο από αυτά είναι η ρετσίνα, ένα ξηρό λευκό κρασί, με χαρακτηριστική γεύση ρητίνης πεύκου. Παρασκευάζεται με τις ίδιες τεχνικές οινοποίησης του λευκού κρασιού, εκτός από το ότι μικρά κομμάτια ρητίνης πεύκου, προστίθενται στο γλεύκος σταφυλιών, κατά τη διάρκεια της ζύμωσης.
Η ρακή είναι ένα καθαρό αλκοολούχο ποτό με 30% - 40% περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Φτιάχνεται στα τέλη Οκτωβρίου ή τον Νοέμβριο, χρησιμοποιώντας τα υπολείμματα του σταφυλιού, δηλαδή τη φλούδα και τους σπόρους που απομένουν, μετά το πάτημα των σταφυλιών για την παραγωγή του κρασιού. Τη ρακή μπορεί να ακούσετε να την λένε και «τσικουδιά», διότι αυτή είναι η λέξη που χρησιμοποιείται για τα στέμφυλα, από τα οποία φτιάχνεται η ρακή. Είναι προϊόν ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία το θεωρεί πρωτότυπο μόνο αν παρασκευαστεί στην Κρήτη.
Το τσάι του βουνού, που ονομάζεται επίσης «μαλοτήρα», έχει αρωματική, ελαφρώς γήινη γεύση και χρυσαφένιο χρώμα. Θα το δείτε να πωλείται σε αποξηραμένη μορφή μέσα σε σακουλάκια. Η μαλοτήρα φύεται σε ορεινές περιοχές και είναι αφθονεί στα Λευκά Όρη της Δυτικής Κρήτης. Συλλέγεται κατά την περίοδο της ανθοφορίας της, τον Ιούλιο, και χρησιμοποιείται ολόκληρη για την παρασκευή τσαγιού. Οι φαρμακευτικές της ιδιότητες είναι πολλές, καθώς έχει αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση, ενώ χρησιμοποιείται για την πρόληψη του κρυολογήματος, της γρίπης και για την ενίσχυση της πέψης.
